Kardelen'i DergiKapinda.com sitesinden satın alabilirsiniz.        Ali Erdal'ın yeni kitabı TÜRK KİMLİĞİ çıktı        Kardelen Twitter'da...        Kardelen 32 Yaşında!..       
    Yorum Ekle     294 kez okundu.     Henüz yorum bırakılmadı.     Yazara Mesaj

"Kritikler" Üzerine Mülâhazalar
İlkay Coşkun

  Sayı: 113 -

"Kritikler" yazar Sinan Ayhan'ın, dört kitabından sonra, Nisan 2022’de okurla buluşturduğu, düşünce üzerine yazdığı derinlikli yazılardan oluşan beşinci eseri. Düşünceyi; teorik, pratik ve girift akıl boyutlarıyla ele almaktadır. Başka bir boyutuyla 360 sayfa hacmindeki eserde düşünce, daha çok felsefik yaklaşımlarla etraflıca ele alınmaktadır. "Her şey hem bir değişim sergiliyor hem kendinden önce geçenlerin izini üzerinde taşıyor" Pascal'ın "Düşünceler"inden alıntılanan sözle, kitaba girizgâh yapılması, konunun ana fikir boyutunda dibacesi konumundadır. Düşünceyi ele alırken akıl, üslûp, düşünme biçimleri, bilgi kaynağı, fikretme, izah, ispat, dil, diyalog, medeniyetlere etkisi, estetik, akıl yürütme, kritik edici anlayış, şuur, sezgi, idrak, kıyas, bilinçaltı ve değişim gibi onlarca destekleyici ve tamamlayıcı olgu ele alınıp bu çerçevede işlenmektedir.

Düşüncenin iskeletini ve temelini oluşturan girift akla, özel bir yer veren yazar şunları söyler. “Girift akıl, fikrin aklıdır. Yani bu akıl, en gelişken, kâmil noktada, seviyede, zeminde her şeye şekil veren halin aklıdır; bu sebeple bu akıldan önceki tüm akıllar bu akla gelmenin yolunu açtı, ama ancak bu akla ulaşma hasretiyle tekâmüldeki yerini aldı. Elbette bundan sonrasının olması da mümkündür. Çünkü dünya zihniyeti üzerinden, merceğinden sonsuzu mutlak anlamda eline alabilecek, hiçbir akım anlayışı ve aklı mevcut değildir” (sayfa 14)

Fikir ve düşünce ele alınırken bizim yürek iklimimizden İmam Rabbanî'nin "Asrın cihadı fikirle" sözü ve bakış açısının yanında, dünya ve batı felsefesinin birçok tanınmış yazarlarının, felsefecilerinin bakış açılarının birçok boyutuyla ele alınıp irdelendiğini görmekteyiz. Aristo, Kant, Kafka, Heidegger, Rimbaud, Lorca, Elliot, Oscar Wilde, Albert Camus, Sartre, Kundera, Borges, Yunus Emre, Malcolm, Aliya, Necip Fazıl gibi birçok isim üzerinden, düşüncenin boyutlarının kritiği yapılmaktadır. Bu dualiteli ve farklı bakış açıları üzerinden konu irdelenmektedir. Kompleks verilerle konsantre bir düşünceye ulaşılma çabası, hedeflerden biri olsa gerek diye düşünüyorum. Korelâsyon ve nedensellik bağlamında bolca fikir jimnastiği yapılmaktadır. "Gideceği yönü bilene pusula ne lâzım. Gideceği yönü kestiremeyene pusula ne yapsın" türündeki bir mantıkta güdülmektedir.

Düşüncenin ve düşünmenin en başat argümanlarından biri olan yazma olgusu, etraflıca ve geniş çerçevede ele alınıp işlenmektedir. Yazma, düşünmenin en önemli göstergelerinden birisidir. Meselâ bu anlatımları şu şekilde destekleyebiliriz. “Ahretlik soru veya Hallacı Mansur’a atılan gül-oku” yazısında, “neden yazıyorsunuz?” (sayfa 169) sorusuyla konu ele alınıp yazılanlar üzerinden düşünce kıyaslamalarında bulunulmaktadır. Dostoyevski ile Tolstoy’un yazdıkları arasındaki farklılıklar ve benzerlikler ele alınıp yazdıklarından ve dahi karakterleri üzerinden kıyaslamalarda bulunulmaktadır. Dostoyevski’yi başkaldıran insanı temsil eden yönü ile Tolstoy’un ona zıt karakterli olarak görülen “boyun eğen” tarafı, kitlelere hitap etme cihetiyle ve etkileşimleri üzerinden birçok düşünce serimlenir ve kıyaslamalarda bulunulur.

Yazar; düşünce hakkında başkaca neler diyor bir bakalım. "Düşünce, eşya ve hareket prensipleriyle doğar, idrakle çerçevelenir, sezgiyle nirengi noktaları belirlenir, şuurla muhtevası ele geçer, hayalle eşya ufkunu aşar, ilerler ve topyekûn hepsinin kıvam bulduğu fikir hamlesiyle şeklini bulur. İnsan düşünce mekânında önce karanlığa gömülüdür. Ne zaman ki kelimeler, bir pencere gibi açılarak ışığın gelmesine fırsat verir; o vakit düşünce, akla kadar çizgilenir ve oradan ruha doğru yolunu köprüleştirir" (sayfa 32) Biz de yazar gibi düşünelim ve yazara başka bir bakış açısıyla kulak verelim. “Hadi düşünsene, düşünmek cilt cilt bir özlük dosyasıdır” (sayfa 145)

Son tahlilde akılda kalan tarihtir, mazidir, takvimdir. Ama "aklı kalma" ise kıyaslamayı, tasavvuru, plânlamayı daha genel anlamda düşünceyi ve düşünmeyi imler ve besler. Bunu yaparken tek başına antagonist çelişkileri çarpıştırmaz sadece farklı bakış açılarını serimler. Düşünmenin, düşüncenin kimyasını, fiziğini, tarihini, tatbikini ve ruhunu taşıyan etraflıca ve derinlikçe güzel bir eser okudum. Daha çok düşünceleri düşündürme denemeleri desek yeridir. Öz olarak yazar, düşünceyi diri ve uyanık tutmayı önceleyerek konuyu işlemektedir.


Bu yazıya yorum ekleyin

Adınız
E-posta Adresiniz
Yorumunuz
 

CAPTCHA


Resimdeki rakamları bu alana yazınız


Eklenen Yorumlar


Henız yorum bırakılmadı...
 
Bursa Bağlamında Şehir Ol... - Sayı 115
Fikir Alıp Fikir Satarlar... - Sayı 114
"Kritikler" Üzerine Mülâh... - Sayı 113
Sosyal Medya Mizahına Ele... - Sayı 113
Tüm Yazıları

ASKIDA ABONELİK: Siz de "askıda abonelik kampanyası"na destek olmak ister misiniz?

Gelecek sayının konusu (116):
Öncesi ve sonrasıyla bir muhasebe vesilesi; deprem...

Son Eklenen Yorumlardan
 Herkes bir çok hastalığa iyi gelen mai kibrit-i şerif ten bahsetmiş te nedir nasıl yapılır hiçbir bi... Ömer

 Elinize emeğinize sağlık sayın hocam. Sakın okuma yazınız harika olmuş. Maalesef biz ilk emri OKU ol... Ahmet Güney

 Kökümü arıyorum... Mikail

 Etkiliyeci, düşündürücü ve manevi bir yazı olmuş.Gönlünüzden dökülüp,kaleminize yansıyan manidar bir... Hümeyra hilal

 Elinize emeğinize sağlık, musikimizin geçirdiği evreleri iyi analiz etmişsiniz.... Ahmet Güney


Milli Eğitim Bakanlığı’nın anketine göre, gençlerin %61’i kitap okuyormuş.
Hayret! Ya gizli gizli okuyorlar, ya büyüklerinden ders almamışlar ve gizli gizli okuyorlar.
Kardelen: Sayı 3, Aralık 1993
Ekinler Gibi
Veliler Ordusundan 333
Güneş Meydanda
Bursa Bağlamında Şehir Olgusu
Misâlsiz Yaratandan Kuluna Düşen Hisse
Sakın Okuma
Garbı uyandırıp aydınlatan İslâm Âlimler


Ali Erdal - Güneş Meydanda
Ali Erdal - Veliler Ordusundan 3...
Kadir Bayrak - Dünyayı İmar
Necip Fazıl Kısakürek - Şehir
Bedran Yoldaş - Çözülen Değerler
Ekrem Yılmaz - Misâlsiz Yaratandan ...
Ekrem Yılmaz - Vatanda
Ekrem Yılmaz - Uludağı Sırtlamak
Fatma Pekşen - Armudun Son Çiçeği
Ahmet Mahir Pekşen - Apartman Hayatı
Dergi Editörü - Bâki Olan Allah
Site Editörü - Temel Sağlam Mı?
Necdet Uçak - Ömür
Necdet Uçak - Yüz Aklığı
Kardelen Dergisi - Kardelenden Haberler
Kardelen Dergisi - Gelecek Sayı Konusu
M. Nihat Malkoç - Hürriyet Ateşini Tut...
Hızır İrfan Önder - Hem Kışımsın Hem Bah...
Ayhan Aslan - KAZANDA PİŞTİK SEFER...
Mehmet Balcı - Benzemez
Mehmet Balcı - Nasıl Büyüdük
Ahmet Çelebi - Ey Allahım
Av. Mustafa Büyükgüner - Heybemden
Av. Mustafa Büyükgüner - Kanayan Yara
Halis Arlıoğlu - Sakın Okuma
Ahmet Değirmenci - Her Hecemde Yalnızlı...
Ahmet Değirmenci - Bozgun
Osman Akyol - Rahmet Bulutu
Büşra Doğramacı - Koyun Koyuna
Murat Yaramaz - Mum
Murat Yaramaz - Sevinç
Murat Yaramaz - Karamsar
Mahmut Topbaşlı - Ne Çare
Erdal Kozankaya - Fragman Bitti Asıl F...
Şəfa VƏLİYEVA - HƏR ŞEY BİR AZ ...
Erkan Karakaya - Ufukların Yandığı Ye...
Mertali Mermer - Kara Bulutları Dağıt...
İlkay Coşkun - Bursa Bağlamında Şeh...
Özkan Aydoğan - Ekinler Gibi
İlknur Eskioğlu - Babamı Kaybetmedim
Yusuf Çelikler - Makam-ı Yusuf
Ayşe Yaz - Zanaatkâr
Sevinc HƏMZƏYEVA - KÖVRƏK XATİR...
 
 
23 Mart 2005 tarihinden beri
 Ziyaretçi Sayısı Toplam : 11384299
 Bugün : 3368
 Tekil Ziyaretçi Sayısı Toplam : 576120
 Bugün : 51
 Tekil Ziyaretçi Sayısı (dün) Toplam : 56
 115. Sayıya Bırakılan Yorum Sayısı Toplam : 2
 Önceki Sayıya Bırakılan Yorum Sayısı Toplam : 14
Son Güncelleme: 7 Şubat 2023
Künye | Abonelik | İletişim